Van ‘milieufreaks’ naar 350 miljoen euro belegd vermogen

Van ‘milieufreaks’ naar 350 miljoen euro belegd vermogen

In 2005 voerde Johan Swager de eerste gesprekken met projectontwikkelaars van windparken op zee. Gedurfd: windenergie was toen nog onbekend terrein. In 2008 volgde de officiële start van Meewind met een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten. Begin 2008 opende de Minister van Ruimtelijke Ordening en Milieu feestelijk het eerste publieksfonds. Nu, 20 jaar later, draagt Johan het stokje over om ruimte te maken voor een nieuwe generatie. En voor nieuwe plannen. Een verhaal over lef – en waarom je dat nodig hebt als je de wereld echt beter wilt maken.

Tegen de stroom in

Voor Johan was duurzaamheid al vroeg belangrijk. Tijdens zijn studie natuurkunde eind jaren 70 kwam hij in aanraking met het werk van Amory Lovins, die pleitte voor “soft energy paths” — zachte, hernieuwbare vormen van energie zoals zon en wind. “Dat greep mijn aandacht meteen. Een stuk interessanter dan bij Shell gaan werken, wat toen een gangbare route was” zegt hij daar nu over. Wat volgde, was een jarenlange zoektocht naar hoe hij concreet kon bijdragen aan een schonere en eerlijkere energievoorziening.

Tijdens die zoektocht kruisten de paden van Johan en Willem Smelik elkaar. Beiden bevonden zich op een kantelpunt in hun loopbaan. En deelden een drijfveer: ze hadden genoeg gepraat, genoeg geanalyseerd — het was tijd om te dóen. “We wilden allebei echt iets in beweging zetten,” zegt Johan. Samen besloten ze zich te richten op windenergie op zee. 

De kracht van het begin

“Het was nieuw, spannend. En ja, mensen verklaarden ons voor gek. ‘Die dingen roesten toch weg na twee jaar op zee?’ zei men.” Maar voor Johan en Willem was het duidelijk: ze wilden bijdragen aan een toekomst met schone, onafhankelijke energie. De klimaatcrisis kwam in die tijd steeds hoger op de agenda te staan. Tegelijkertijd werd duidelijk hoeveel fossiele energie Nederland kreeg uit onbetrouwbare bronnen. “Onafhankelijkheid van twijfelachtige regimes creëren was vanaf het begin ook een belangrijk uitgangspunt voor ons.” Meewind was idealisme, maar vooral ook een antwoord op een systeem dat vastzat. Doorbraakfinanciering, noemt Johan het. “Wij waren erbij in de fase dat niemand durfde. En wat bleek: als het dan lukt, volgt het grote geld vanzelf.”

Praten was – en ís – niet genoeg

Het ging Johan en Willem niet alleen om geld bij elkaar krijgen. “We wilden ook draagvlak creëren. Grote groepen mensen betrokken maken. En dan samen iets opbouwen. Peter Koelewijn had in de jaren 60 een hit: ‘Kom van dat dak af!’. Daar maakten wij toen van: ‘Kom van die bank af!’. Haal je geld van je spaarrekening en laat het iets goeds doen. Zet het aan het werk. Het moest niet bij praten blijven.” Die urgentie is nu nog duidelijker: we kunnen het ons echt niet meer veroorloven te wachten met in actie komen! 

Een fonds voor ‘milieufreaks’

Een vroege vermelding in Elsevier zette Meewind op de kaart. “We stonden ineens tussen ABN AMRO en Triodos vermeld. Maar de omschrijving bij ons fonds was: ‘voor milieufreaks die het niet erg vinden hun geld te verliezen.’ Daar moesten we om lachen. Het liet vooral duidelijk zien dat we iets nieuws deden.” De beleggers die toen instapten, lieten zich gelukkig niet ontmoedigen. En ze hebben een goede beslissing genomen: de dividenduitkeringen sindsdien tonen dat wel aan.   

Die nieuwe weg was niet zonder hobbels. Johan: “Er waren zeker momenten dat ik twijfelde of Belwind wel van de grond ging komen. Op een bepaald moment hadden we duizend euro. Daarna tienduizend. Mooi, maar dan heb je nog lang geen windpark. En toen ineens investeerde de gemeente Den Haag tien miljoen. Omdat ze ons geloofden. Terwijl we op dat moment, naast een plan en veel vastberadenheid, niets hadden.”

Betrokkenheid en een sterke ‘stal’

In de beginjaren van Meewind deden Johan en Willem alles samen. Maar al snel ontstond er een natuurlijke taakverdeling. Waar bij Willem de nadruk kwam te liggen op marketing en het publiek, richtte Johan zich op de projecten en de investeringen: “Dat heb ik altijd het leukste gevonden. Nieuwe bedrijven die met duurzame energieopwekking bezig waren, de mensen erachter leren kennen, begrijpen waar ze vandaan komen en wat ze willen.” Zijn dagen bestonden uit het begeleiden van projecten, contact houden met ondernemers, beoordelen van investeringsmogelijkheden en het onderhouden van relaties met overheden en partners. 

Wat Meewind van begin af aan onderscheidt van veel andere financiers, is de langdurige betrokkenheid. Johan: “Bij crowdfundingplatforms is geld investeren in een project een eenmalige transactie. Wij bleven — en blijven — dichter bij het vuur. De ondernemers achter de projecten zijn geen klanten, maar mensen in onze stal.” Dat leidt tot een vertrouwensband die veel verder gaat dan alleen geld. “Meewind is mede-eigenaar, dan heb je automatisch een ander gesprek. Je denkt actief mee. Je staat er echt naast.”

Dat werd onder meer zichtbaar in de glastuinbouw. Zonder Meewind was geothermie bij tuinders nooit op deze schaal van de grond gekomen, hoorde Johan zeggen toen hij afscheid nam van één van de geothermieprojecten waarbij hij betrokken was. Ook bij Sunrock (zon op bedrijfsdaken) en OG Clean Fuels (groengas voor auto’s) speelde Meewind een sleutelrol in de doorbraak. “Bij OG Clean Fuels waren we erbij toen het nog een bescheiden initiatief uit Friesland was,” zegt Johan. “Nu zijn ze Europees marktleider. Dát is de kick: er vanaf het allereerste begin bij zijn.”

Volle kracht vooruit

Hoewel Johan nu officieel afscheid neemt van het team, blijft Meewind een deel van hem. “Het is en blijft een kindje van me. Ik zal heus nog wel eens langskomen. Maar er is nu een nieuwe generatie, die hun eigen keuzes moet maken. En dat is goed.” Wat hij hen wil meegeven? “Blijf je vernieuwen. En blijf dingen durven. Er zullen altijd mensen zijn die zeggen dat iets niet kan. Laat je daar niet door afschrikken. Gewoon doorgaan. Hebben wij ook gedaan!”

Zijn eigen toekomst? Die ligt open. Misschien een podcast. Misschien betrokkenheid bij een startend bedrijf. Maar vooral: opnieuw onbevangen ergens in stappen. “Dat gevoel van toen we begonnen. Dat is de energie die ik weer ga zoeken.”

Bedankt Johan!

Meewind is Johan dankbaar. Voor zijn visie, voor zijn lef. Mede door zijn inzet groeide Meewind uit tot een organisatie met 350 miljoen euro aan duurzaam belegd vermogen en een netwerk van partners en projecten die aan een duurzamere toekomst bouwen. Johan: bedankt.